وبنوشت دانشنامه در نوشته ایی ارزشمند از چهار حکیم تاریخ جهان سخن گفته
است حکیمان : فردوسی ، ارد بزرگ ، بزرگ مهر و خیام نیشابوری که من هم
همانگونه در صفحه ایی پیشکش یاران خواننده نمودم . چنانچه در نقشه زیر می
بینید چهارگوش های سرخ رنگ زادگاه این بزرگان بوده است .
http://s3.picofile.com/file/7574380428/HOKAMAI_4_GANEH.jpg
این خود جای شگفتی بسیار دارد که چطور حکمای خردمند و نیک اندیش ما از
کرانه های پهلوی نشینان ایران برخواسته اند و در جای جای سخن خویش ما را به
انسان دوستی ، مهر و عشق به میهن و آزادگی فراخوانده اند .
در لغتنامه دهخدا در مورد واژه حکیم می خوانیم : حکیم . [ ح َ ] (ع ص ،
اِ)دانا. (غیاث ). فرزانه . (مفاتیح العلوم ) (فرهنگ اسدی ). فرزان .
خردپژوه . داننده . خردمند. دانشمند. || درست کار. (مهذب الاسماء) (السامی
) (زوزنی ). کننده ٔ کارهای سزاوار. || درست گفتار. (دهار)(السامی ) (مهذب
الاسماء). || راست گفتار. || راست کار. (دهار) (غیاث ). راست کردار.
استوار. (مهذب الاسماء). استوارکار. (دهار)
چنانچه می بینید یک حکیم باید دارنده : دانندگی ، فرزانه گی ، فرزان بودن ،
خردمندی و دانشمندی باشد تازه بخش کرداری آن هم هست که باید راست کردار و
استوار و راست گفتار باشد.
حکیم فردوسی می فرماید :
همان رنج بردار خوانندگان ... کجا آن حکیمان و دانندگان
و ابوحنیفه ٔ اسکافی (از تاریخ بیهقی ص 389) می گوید :
چه گفتند آن حکیمان سخن گوی ... که بردند از ملایک در سخن گوی
سوزنی گوید :
همیشه تا بجهان زنده نامی ابد است ... حکیم را به ثنا و کریم را به عطا
در دل تاریخ بارها پادشاهان و دیوانسالاران مدیحه سرایان خویش را حکیم
نامیده اند اما بمرور زمان عیار هر یک عیان شده و نام حکیم بر تارک وجود
این چهار مرد درخشیده است : حکیم فردوسی ، حکیم ارد بزرگ ، حکیم بزرگمهر و
حکیم خیام ... نامشان تا ابد جاری ...
و اما ادامه نوشته را از تارنگار دانشنامه پیشکش شما یاران و دوستان می
نمایم :
جهان در طی سیر تکاملی خویش شاهد بروز و ظهور اندیشمندان و متفکرینی بوده
است که این سیر تکاملی را در چهار چوبی خردمندانه و آگاهی بخشانه هدایت
نموده اند نقش آنها به عنوان انسانهایی فرهنگ ساز همواره درخشیده و می
درخشد .
خوی بشر وحشی است اگر از ابتدا رها شود دارای گرایشات حیوانی و غیر اجتماعی
می گردد . آنچه بشر را بدینسان متمدن ساخته است فرهنگی است که او را در
برگرفته است عرصه فرهنگ محل کنش اندیشه های انسانهایی است که دارای نبوغ و
استعداد ویژه ایی هستند . آگاه ترین انسانها را بر علوم انسانی حکیم می
نامند حکمای جهان چهار نفرند و شگفت انگیز آنکه هر چهار نفر در شعایی به
وسعت 400 کیلومتر زیسته اند اولین آنها حکیم بزرگمهر است که 1410 سال پیش
در شهر مرو زیسته است و آخرین حکیم هم حکیم ارد بزرگ است که هم اکنون در
قید حیات می باشد . منطقه زندگی حکمای چهار گانه به از لحاظ بافت اقلیمی و
فرهنگی به یک گونه بوده است تنها تفاوت آنها در تاریخ زیستن آنهاست هر چهار
حکیم دارای گرایشات انساندوستانه و میهن پرستانه هستند آنها در خراسان
ایرانزمین رشد نموده اند و بر ادب و کردار نیک تاکید نموده اند .
حکمای چهار گانه عبارتند از :
1- حکیم فردوسی (شهر توس) Hakim Ferdosi
2- حکیم ارد بزرگ ( شهر توس نو - مشهد) Hakim Orod Bozorg
3- حکیم بزرگمهر (شهر مرو ) Hakim Bozorgmehr
4- حکیم خیام (شهر نیشابور ) Hakim Khayyam
http://hakim4.blogsky.com/1391/09/15/post-244/
